Wandelroute door Zouweboezem en Polder Achthoven

Start: Café De Gouden Leeuw, Dorpsplein 4, 4231BA Meerkerk, (0183) 35 16 35

Lengte: 10 km

Markering: geen, volg beschrijving in tekst

Toegang: vrije wandeling op wegen en paden

Honden: honden aan de lijn toegestaan

Tip: De extra lus is 7 km

Welkom in het gebied rond de Zouweboezem

Deze wandelroute laat u kennis maken met De Zouweboezem, een eldorado voor riet- en watervogels. In het gebied broedt de grootste purperreigerkolonie van Nederland. In de zomermaanden kunt u deze zeldzame vogels boven het riet zien vliegen. In Polder Achthoven en de De Boezem jagen ze op kikkers en vissen.

Verlaat het Dorpsplein in Meerkerk in oostelijke richting over de Tolstraat. Bij de gemeenteplattegrond (na ca. 100 meter) linksaf de Zederikkade op.

1 Oude Zederik

De Zouweboezem is een vier kilometer lang en 300 meter smal moerasgebied tussen de plaatsen Ameide en Meerkerk. Het bestaat uit een boezemwatergang, de Oude Zederik genaamd, vele zijsloten, uitgestrekte riet- en rietruigtevegetaties, doorgegroeide grienden en natte elzenbroekbosjes.

De Oude Zederik werd omstreeks 1385 gegraven in een voormalige kreek. Lange tijd werd vrijwel al het water van de Vijfheerenlanden via de Oude Zederik op de Lek uitgeslagen. De Zouweboezem heeft nog steeds een boezemfunctie.

2 Kopstoven

Langs de Zederikkade staat een groot aantal zeer oude knotwilgen. Het loont de moeite een kopstoof, zoals het sterk vertakte uiteinde van een geknotte wilg heet, eens van dichtbij te bekijken. Het is een wereld op zich. Bijzonder zijn de eikvarens in de kopstoven. Ze zijn makkelijk te herkennen aan hun diep ingesneden bladeren. Eikvarens blijven ’s winters groen.

3 Veenpluis

Rechts van u ligt de Polder Lakerveld. Onder aan het talud van de kade liggen hier enkele oude schraallandjes. De percelen liggen lager dan de overige graslanden omdat de kleiige bovenlaag er in het verleden is afgegraven om de kade te kunnen aanleggen. Op de schrale grond groeit veenpluis en echte koekoeksbloem.

Als u de extra lus van 7 kilometer loopt, dan na de tunnel (onder de A27 door) naar rechts (Driemolensweg).

4 Vlietmolen

Deze prachtige wipwatermolen met de naam Vlietmolen is nog de enige intacte molen in het Zouweboezemgebied. Ooit stonden er minstens achttien. De oorspronkelijke Vlietmolen dateert uit 1840, maar is door een brand in 1998 verwoest. In 2001 is deze opgebouwd.

5 Snor en blauwborst

Wie graag moerasvogels ziet, kijkt nu naar links. Het riet is een waar lustoord voor soorten als kleine karekiet, rietzanger, snor en blauwborst. In het voorjaar zingen de vogels hun hoogste lied. Figuurlijk en letterlijk. Vaak bakenen zij hun territorium af of lokken ze al fluitend een wijfje vanaf de top van een dood boompje of boven het riet uitstekend struikje.

6 Boomgaard De Kikker

Het Zuid-Hollands Landschap voert hier een mozaïekbeheer ten gunste van weidevogels als de grutto, tureluur, kievit en slobeend. De percelen worden afwisselend gemaaid en begraasd. In de weilanden kunt u ook de zeldzame purperreiger naar voedsel zien zoeken. Aan de rand van de polder heeft het ZHL een stuk grond afgeplagd. Dit is gunstig voor allerhande plantensoorten. Vanaf de kade zijn in de zomer bloeiende rietorchissen en breedbladige orchissen waar te nemen.

7 Zwarte stern

Voor u onzichtbaar achter het riet ligt de splitsing van de Oude en Nieuwe Zederik. Juist hier broedt een kolonie van zo’n 25 paartjes zwarte stern. Als u hier in de voorjaar een paar minuten blijft staan, vliegt er zeker een over u heen. De zwarte sternen jagen in de omringende polders op libellen en visjes. In juni is het voedsel voor hun jongen, wachtend op een drijvend nestje, bijna niet aan te slepen.

8 Vlonderpad

Een vlonderpad leidt u over de Nieuwe Zederik naar het natuurontwikkelingsgebied De Boezem. Door de manshoge rietstengels en de frisgroene pluimzeggen aan weerszijde van het pad kunt u het moerasgevoel ten volle ervaren. Aan het einde van het pad staat een vogelkijkscherm. De gaten in het schermen bieden u een blik op het gebied dat het ZHL in 1994 overgedragen heeft gekregen van de ruilverkavelingcommissie van de Vijfheerenlanden. Deze commissie heeft het gebied van grasland omgevormd naar natte moerasnatuur. Percelen zijn op verschillende diepten afgegraven en De Boezem kreeg eigen waterhuishouding. Vooral purperreigers en andere moerasvogelsoorten hebben baat bij het gebied als foerageer- en broedplaats. Maar ook zeldzame soorten als de waterspitsmuis en grote modderkruiper hebben het er naar hun zin.

Volg de Zederikkade tot de Lekdijk. Ga op de dijk naar links. Loop door tot het eerste kruispunt (bij Sluis).

9 Stroomdalgrasland

In de Achthovense en Kersbergse Uiterwaarden beheert het Zuid-Hollands Landschap een aantal stroomdalgraslanden. Door de invloed van de Lek groeien hier planten als de gele morgenster margriet, kattedoorn en kruisdistel en enkele soorten rolklaver. De meidoornhagen zijn vanuit cultuurhistorisch oogpunt waardevol.

Verlaat de Lekdijk en volg de Zouwendijk richting Meerkerk. Loop aan de linkerkant van de weg. Dit is veiliger en u heeft een beter zicht op de Zouweboezem.

10 Overwinterende smienten

In de kooibocht is door het hout heen de eendenkooi De Zouwe te zien. Het wiel is ontstaan na een dijkdoorbraak in de veertiende eeuw. Het Zuid-Hollands Landschap houdt de eendenkooi in bedrijf. Het is echter vooral een rustgebied voor overwinterende eendensoorten zoals smient, krak- en slobeend. ‘s Winters slapen er enorme aantallen aalscholvers in het kooibos.

11 Zouweshooi

Het rietland voor u was tot eind jaren veertig van de vorige eeuw een zeer schraal en nat hooiland. Boeren oogsten er het zogeheten ‘Zouweshooi’. Het schamele gras, voornamelijk bestaand uit zeggesoorten, werd door de altijd aanwezige kans op ‘overstromingen’ op het talud gedroogd. Het gras was van zo weinig waarde, dat het landje langzaam maar zeker is omgevormd tot soortenrijk rietland. Dotterbloem gaat voor het riet uit in het voorjaar en gulden boterbloem en rivierkruiskruid bloeien in de zomer.

12 Purperreigerkolonie

Vanaf maart werken de purperreigers in het rietland links van u aan hun nesten; een eenvoudig plateau van riet in het riet. Met ruim 100 paar broedt hier de grootste purperreigerkolonie van Nederland. Purperreigers zijn makkelijk van hun blauwe neven te onderscheiden door de roodbeige bovenkanten van hun vleugels. Daarnaast zijn de slangachtige kop en de gestreepte hals van de purperreiger erg opvallend.

13 Sprinkhaanzanger in Duitse dot

Links ziet u een doorgeschoten griend met wilgensoorten als Duitse dot en Gele waarde. Mede door de natte omstandigheden groeien deze soorten nog amper. Voor de zeldzame sprinkhaanzanger is het een ideaal leefgebied.

Vervolg de Zouwendijk aan de andere kant van het viaduct onder de A27 door. Het is nog één kilometer naar Meerkerk.

14 Hoogte winnen

De A27 snijdt de Zouweboezem gevoelsmatig in tweeën. Om te voorkomen dat de snelweg voor vogels een onneembare barrière is, heeft het Zuid-Hollands Landschap in de jaren tachtig elzen in de versleten grienden geplant. Vogels als de purperreiger en de roerdomp worden hierdoor gedwongen hoog over de bomen en dus ook de weg heen te vliegen. Dit voorkomt verkeersslachtoffers.

Achtergronden bij de extra lus:

A Stroomrugrestanten

Links (en aan de andere kant van de A27) ligt polder Lakerveld. Op sommige plaatsen is de historie van het gebied aan het land af te lezen. Kleine hoogteverschillen zijn oude stroomruggen, gevormd in de tijd dat de Lek nog niet bedijkt was. De eerste bewoners in de Vijfheerenlanden bouwden hun huizen op deze natuurlijke verhogingen in het land.

Na ca. 3 kilometer bij het infopaneel van het ZHL naar links de kade op.

B Sweet caroline

Aan de rechterkant van deze kade ligt de Boomgaard Mollenvanger. Het Zuid-Hollands Landschap heeft de gaard in 2000 gekocht. Het ZHL beheert de halfstamfruitbomen vanuit cultuurhistorisch oogpunt. In de gaard staan oude rassen als Suikerpeer, Goudreinet en Sweet caroline. De gaard is afgezet met peren die als leibomen zijn gesnoeid van het ras legipont.

C Molenkade

U wandelt nu over de Molenkade. Eigenlijk is het een dubbele kade. Tussen de twee wandelpaden in werd van oorsprong water afgevoerd van een kleine hoog liggende polder bij Lexmond naar de Zouweboezem. De drie ‘sloten’ hadden elk hun eigen waterpeil.

Er liggen enkele bruggen en planken over de middelste ‘sloot’. U kunt zelf kiezen aan welke kant u wilt lopen.

D Klompenindustrie

Rechts van de Molenkade ziet u percelen met aangeplante populieren. Deze zijn hier neergezet in een tijd dat het hout nog gebruikt werd voor de klompenindustrie. Nu wegen de kosten van het oogsten niet meer op tegen de inkomsten van het hout en leiden de percelen een eigen leven. In de ruigten kunnen reeën zich prima verschuilen. In het dode hout leeft de populierenboktor, een zeldzaam insect. Maar ook de groene specht en grote bonte specht houden van het dode hout. Paddestoelen bloeien uitbundig op de grond en op de stammen.

E Mozaïekstructuur

Een deel van Polder Achthoven wordt begraasd door Schotse hooglanders. De begrazing zal leiden tot de ontwikkeling van een natuurlijk begraasd, halfopen landschap. Door de kleinschalige mozaïekstructuur die de grazers maken, vinden zowel vogels als insecten en kleine zoogdieren er veel voedsel en uitstekende schuilplekken.

Aan het einde van de Molenkade gaat u rechts het bruggetje over en loopt u door het gras terug naar de Zederikkade. U kunt de Purperreigerroute vervolgen door naar rechts te gaan

 

 

zie ook video’s  zouweboezem