2020

Knotters in de mist !

Bomen op leeftijd geknot door mannen op leeftijd.

1 januari 2016

Voor het pluk seizoen begon, overleed Ben Duncker. Wij missen in hem een vrolijke, enthousiaste collega/medewerker/vrijwilliger. Een aantal vrijwilligers zijn bij zijn uitvaart geweest.

Afgelopen zomer heeft de werkgroep goed van zich laten spreken. Er werd met veel mensen fruit geplukt. Zelfs kwam er een nieuwe boomgaard bij aan de Diefdijk. Hier werd met veel animo en enthousiasme geplukt. Stef de Ridder mag wel genoemd worden, want hij brengt nu bij de verschillende boomgaarden de soorten fruitbomen in beeld. Dat biedt perspectief naar de toekomst.
Op de Open Dag werden weer bijdragen geleverd aan het persen van vers appelsap, werd er menig appeltje geschild door Ron van Maarschalkerweerd en heel veel broodjes gebakken door Pieter Hellingman. Tijdens de Open Dag meldde een nieuwe plukker / knotter / snoeier zich aan, Kees van den Berg.
Direct na het pluk seizoen werd er gestart met het snoeien. De nieuwe boomgaard aan de Diefdijk werd flink onder handen genomen. Er is hier 5 weken gesnoeid en ook nog de elzenhaag gekortwiekt. Wij werden door de eigenaar een aantal malen goed onthaald met heerlijke broodjes kroket. Ook de medewerkers van de ‘De winkel en Zo’ hebben tijdens het plukken en snoeien hun goede diensten bewezen. Menig volle kist werd naar de auto gebracht en de vele takken van het snoeien werden opgeruimd. Dit neemt voor de vrijwilligers van de werkgroep veel werk uithanden, zodat zij kunnen doorgaan met hun werkzaamheden.
Niet op iedere plek, waar we de werkzaamheden uitvoerden, ligt er een keurig kort geknipt grasmatje. Zo terugkijkend kunnen we spreken van een prima seizoen en als u nu dit leest, is er al weer menige wilg van zijn takken ontdaan.
Ook gaan we door, op de weg die we vorig jaar ingeslagen zijn, met het versnipperen van de wilgentakken e.d.. Nu zit er wel een kosten­plaatje aan. Wilt u hier meer over weten neem dan contact op met Johan Stevens.
Ook constateerden we dat we met zijn allen een dagje ouder worden en dat het soms niet meer zo soepel gaat. De oudste is inmiddels 83 jaar. Toch is er heel veel enthousiasme onder vrijwilligers en we laten het niet afweten.
Zijn er mensen die zich geroepen voelen om een dagje met ons mee te werken, schroom niet en neem contact op met iemand die u ook kent van de Schaapskooi of met ondergetekende.

Johan Stevens
Coördinator werkgroep Landschapsbeheer

KNOTTEN OP ZATERDAG, WIE DOET ER MEE?

Twee winters geleden hebben we een aantal enthousiaste leden van onze vereniging op een zaterdag wilgen geknot. Het ging toe om 85 exemplaren in natuurreservaat Overheicop pal achter ons clubhuis De Schaapskooi. Dit terrein is in eigendom van het ZHL en deze stichting was blij met onze hulp. Er werd toen besproken om dit initiatief het jaar daarop te vervolgen.
Door diverse omstandigheden is het daar toen niet van gekomen. Wel werden toen met de hulp van Lionsclub Vianen 140 wilgen geknot langs de Boezemkade te Lexmond.

Dit jaar willen we het toch echt oppakken en proberen om een groepje mensen bij elkaar te krijgen om bijvoorbeeld één keer per maand te gaan knotten met elkaar. De provinciale landschappen krijgen geen subsidies meer om dit soort werk uit te voeren en zijn blij als wij enkele projecten voor onze rekening nemen. We willen beginnen in november en dan 4 maanden op rij het veld in gaan, bijvoorbeeld iedere eerste zaterdag van de maand. Enkele mensen hebben al toegezegd hier aan mee te doen.

Heb je zin om op zaterdag eens flink de handen uit de mouwen te steken, meld je aan.
Dat kan bij ondergetekende, maar wacht er niet te lang mee. Bij voldoende deelname moet overleg worden gepleegd met de regiobeheerder van de twee betrokken landschappen te weten het ZHL en HUL, dhr. René Garskamp. Ook moeten de nodige gereedschappen worden georganiseerd.
Opgave liefst per e-mail naar anv@kpnmail.nl maar kan natuurlijk ook per telefoon, u belt dan naar 06-12242698 / 0183-602055

Arie Versluis.

KNOTTEN, SNOEIEN EN PLUKKEN

Afhankelijk van het seizoen worden er vrijwel wekelijks op woensdag wilgen geknot, hoogstamboomgaarden gesnoeid of fruit geplukt. Voor meer informatie stuur een e-mailtje naar J. Stevens

Knotwilgen

Wilgen Knotten in weer en wind

De landschapsgroepen zorgen er voor dat duizenden knotwilgen gesnoeid worden. De knotgroepen van onze vereniging behoren tot de oudste van ons land!! . Een aantal jaren geleden waren tientallen vrijwilligers iedere zaterdag in de winter en tijdens de kerstvakanties actief met het snoeien van knotwilgen. Het is vaker voorgekomen dat er in de Vijfheerenlanden meer dan 150 man op dezelfde dag aan het snoeien waren. Er was toen ook sprake van een enorme hoeveelheid achterstallig onderhoud. Normaal gesproken dienen knotwilgen iedere drie of vier jaren gesnoeid te worden. Door bepaalde omstandigheden troffen we in de zeventiger jaren bomen aan die soms meer als twintig jaar niet gesnoeid waren. Hier stonden bomen op bomen. Dit zware achterstallige onderhoud komen we vandaag de dag gelukkig steeds minder tegen.
Andere groepen zorgen dat de vele hoogstamboomgaarden behouden blijven. In de herfst wordt het fruit geoogst en na de pluk moeten de hoogstamboomgaarden gesnoeid worden en op opengevallen plaatsen

Knotten door Piet Solleveld

worden weer jonge hoogstambomen gepoot. Maar deze fraaie en nuttige hoogstamfruitbomen niet meer pasten in het huidige economische stelsel, zijn deze bomen in de 60-er en 70-er jaren van de twintigste eeuw massaal gerooid en dit werd zelfs, door een rooipremie van de overheid, nog aangemoedigd. Deze bomen zijn min of meer beeldbepalend in het landschapspatroon van ons werkterrein De Vijfheerenlanden en vervullen bovendien de onmisbare functie als biotoop van vele vogelsoorten. Daarom voelden wij ons als natuur beschermende vereniging bijna verplicht deze bomen in ons takenpakket op te nemen. In het begin hebben wij enkele natuurminnende relaties onze diensten aangeboden en op kleine schaal achterstallig snoeiwerk verricht, alsmede fruit geoogst, wat nogal een tijdrovende zaak bleek te zijn en waarbij ook nog wel enige kennis voor nodig was. Naarmate het aanbod van bomen in deze sector al maar groter werd, is er voor de verzorging ervan een aparte werkgroep ontstaan. Jaarlijks zijn er voor belangstellenden cursussen gegeven,

appels sorteren door Marius

zowel voor het onderhoud als voor nieuwe aanplant. In de loop der jaren heeft de overheid gelukkig ingezien dat deze afbraak in de natuur niet verder kon gaan en nu wordt er voor nieuwe aanplant een subsidie verstrekt. Al doende heeft nu onze vereniging een viertal boomgaarden in beheer:  een boomgaard in pacht aan de Biezenweg te Hagestein, een boomgaard aan de Wiel van Bassa te Schoonrewoerd, een boomgaard aan de Kerkweg te Schoonrewoerd en een boomgaard aan de Helsdingse Voorweg te Vianen. De drie laatst genoemde zijn in beheer. Bovendien zijn er nog enkele kleine perceeltjes aan onze zorgen toevertrouwd bij particulieren. De totale oppervlakte bedraagt ongeveer 7 hectare.De verkregen oogsten worden verwerkt tot vruchtensappen, dit jaar ruim 4000 kg, en deze zijn o.a. in de Schaapskooi te koop. Een andere afzetmarkt zijn bedrijven, die op ecologische basis werken.

klik –>  W.Pons

Hoogstamfruitsappen uit de Vijfheerenlanden

Gestimuleerd door rooipremies, is men in Nederland begin jaren zeventig begonnen met de hoogstamboomgaarden op grote schaal te kappen en te vervangen door laagstamfruitbomen. De bomen met veelal eeuwen bestaande appel- en perenrassen hadden een veel lagere opbrengst per hectare dan de moderne sterk veredelde laagstamrassen. Bovendien moest men concurreren tegen geïmporteerd goedkoop buitenlands fruit.
De  “Natuur en Vogelwacht de Vijfheerenlanden” stelt zich ten doel bescherming van natuur en landschap. Vanuit deze doelstelling zag zij de hiervoor geschetste ontwikkeling in het fruitbedrijf met lede ogen aan en nam in 1980 een initiatief tot behoud van hoogstamboomgaarden. Dit door een tweetal boomgaarden zelf in exploitatie te nemen, opdat dit landschapselement niet geheel zou verdwijnen.
Behalve als belangrijk en fraai landschapselement en als genenbank voor oude fruitrassen hebben zij een belangrijke natuurwaarde. Vele vogel- en insectensoorten hebben hun leefgebied in deze boomgaarden, zoals wielewaal, grauwe vliegenvanger, grote en kleine bonte specht en andere insectenetende vogels, terwijl ook een aantal wintergasten zoals kramsvogel en koperwiek in deze boomgaarden hun voedsel vinden in het afgevallen fruit.
Aan het werk in deze boomgaarden heeft een aantal vrijwilligers van onze vereniging handenvol werk. Er moet gras gemaaid worden, sloten geschoond en om de bomen ook voor de toekomst te behouden, dienen zij regelmatig en deskundig gesnoeid te worden.
Ook moet het fruit worden geplukt en gesorteerd. In onze boomgaarden wordt niet gespoten, ook niet tegen grassen of onkruid. Er wordt geen gebruik gemaakt van kunstmest
Om de gemaakte kosten terug te verdienen wordt het geoogste fruit verkocht. Sinds 1985 wordt een gedeelte verwerkt tot Hoogstamappel- en appelperensap.

Appels schillen

Het sappersen gebeurt sinds 1995 bij Schulp vruchtensappen, wordt gepasteuriseerd en is dan twee jaar houdbaar. Aan het sap wordt niets toegevoegd het is dus puur natuur.
Afhankelijk van de oogst kan samenstelling en smaak per jaar wat variëren. Gebruikte appelrassen zijn Schone van Boskoop en Lemoenappel maar ook Zoete Bloemée, Reinzoet en soorten met namen als Groninger Kroon, Bramley’s Seedling, Gravesteiner, Dubbele Bellefleur, Cox’s Oranje Pippin en Zigeunerin. Gebruikte perenrassen zijn Zwijndrechtse Wijnpeer, IJsbout en Winterjan maar ook Brederode, Beurré Hardy, St. Rémy en Jodepeer worden verwerkt.
Kortom al vele jaren een uniek streekproduct, met een heerlijke smaak en een beetje troebel door de aanwezige fruitvezel. Een etiket naar eigen ontwerp, afgedrukt op hoogwaardig glanzend papier geeft onze sappen een luxe uitstraling.
Door het gebruik van onze sappen helpt u mee aan het behoud van enkele hoogstamboomgaarden in de Vijfheerenlanden en ondersteunt u onze vereniging.
Sinds 1992 is er de eerste zaterdag van oktober onze jaarlijkse sapdag, de oogst is dan binnen en het sap is geperst. Deze dag is er van alles te doen bij ons Natuurcentrum de Schaapskooi. Ook worden er dan 40 tot 50 oude appel en perenrassen tentoongesteld Honderden mensen bezoeken ons deze dag, velen slaan een wintervoorraad fruit en fruitsappen in.
Tegenwoordig is er gelukkig wat meer belangstelling voor de hoogstamcultuur. Rond de eeuwwisseling werden her en der in ons land Pomologische verenigingen en andere organisaties, welke zich bezighouden met het behoud van hoogstamfruit, opgericht. In navolging worden ook sapdagen georganiseerd. De belangstelling voor pure vruchtensappen is mede door de kwaliteit enorm toegenomen men kiest weer voor smaak.
Sinds enkele jaren is het ook mogelijk fruit op locatie te laten persen door mobiele persinstallaties. Een stimulans voor eigenaren van vaak kleine hoogstamboomgaarden deze niet te rooien, want nu kan de oogst verwerkt worden tot een heerlijk en houdbaar product.

Klik –>  A.N. Versluis

Jaarverslag VUT-Knotgroep 2012

Met z’n allen knotten (foto Loek Ettema)

Het afgelopen kalenderjaar heeft ons weer veel bezigheid gegeven en niet minder plezier bij onze werkzaamheden in de natuur. Wij zijn gestart met een toespraak van Gerrit waarbij de toelating van Bart tot lid van de groep na zijn inwerkperiode officieel werd vastgesteld.
Zijn we in januari nauwelijks begonnen met het zagen van de knotwilgen, valt Bert uit de boom in de moddersloot. De reservekleding van Bep en 3 behulpzame dames met een warme douche brengen uitkomst. De volgende week sneuvelt de bril van Rien door een vallende tak en een paar weken later zaagt Henk in zijn duim en zoekt met een noodverband naar een dokter in het dorp voor een paar krammen. Ook onze nestor Bep maakte overuren met 5 getrouwen in het wijde veld bij boer Bogers, want het karwei moest af.
Door interne oorzaken volgt een periode met weinig knotwerk en dat stond ons beslist niet aan. We zijn toen wekenlang in een grote boomgaard in Hagestein aan het snoeien geweest van oude perenbomen.

Het schiet al op (foto Loek Ettema)

Een leuke onderbreking was het opzetten van een 30 meter lange tuinhoutwal van onze verzamelde wilgentakken in Vianen met heel mooi weer en op het terras een leuke nazit met de eigenaar.
Het winterseizoen hebben we eind april afgesloten in de schaapskooi. Met onze vrouwen kregen we van Arie Versluis een heerlijk buffet aangeboden,….hoewel, op eigen kosten maar wel onmisbaar voor de “”teambuilding””
De fruitpluk voor ons vruchtensap had dit jaar weinig om het lijf, de overvloed van vorig jaar was nu niet aan de orde. De container behoefde niet gehuurd en de mooie nieuwe kisten, door Arie gekocht, werden weinig gebruikt.
Eind oktober zijn we het knotseizoen weer begonnen, nu onder de vertrouwde leiding van onze grote vriend Marius. (Piet heeft steeds meer werk aan- of rondom de Schaapskooi). De lang verwachtte nieuwe handschoenen en zaagbladen werden eindelijk aan ons uitgereikt…. (de Vereniging wil op z’n tijd best zuinig zijn, weet je.) Prima uitgerust begonnen we aan de kolossale wilgen

Wel verdiend na hard werken (foto Loek Ettema)

bij Zwijnenburg in Meerkerk, het was best weer even wennen, maar voor de lunch kregen we een gastvrije ontvangst bij de overbuurvrouw Doortje.
Ook boer van de Heiden was een grote klant met een beruchte rij wilgen aan de slootkant en vrijstaande bomen voor de elite knotters maar de soep in het achterhuis was uitstekend. Zelfs Nol kwam ons hier nog enkele malen te hulp met zijn specialiteit, “hout in de bos” doen.
In Schoonderwoerd hebben we in een ware uitputtingsslag 5-jarige bomen gekapt bij van Bemmel, gevaarlijk dicht over het water, en gesleept met de zware takken, ook Bart met zijn zere schouder, na 2 weken smaakte de boterham goed op het terras in de zon met de eigenaar.
Op Oudejaarsdag de wilgen achter de schaapskooi geknot en de traditionele afsluiting met erwtensoep en brood. Kijken we terug op een mooi jaar waar we met een trouwe groep vrijwilligers elke woensdag lekker buiten aan het werk zijn geweest voor de club en onze conditie.

Bert den Breejen, 23-02-2013

de ladder en dan (foto Henk Dubbeldam)

Dat takje moet er ook nog af (foto Henk Dubbeldam)

De Boom in (foto Henk Dubbeldam)

Zagen (foto Henk Dubbeldam)

Rot tak het water uit (foto Henk Dubbeldam)

vasthouden (foto Henk Dubbeldam)