klik op de foto’s om ze te vergroten

Verslag amfibieënwerkgroep 2013

Dit jaar vond de amfibieëntrek voornamelijk plaats in april. Erg laat! De koude en lange winter hield onze amfibieën in hun schuilplaatsen. Begin maart was op een paar avonden enige beweging in de diertjes te krijgen, maar daarna sloeg de winter weer hard toe. Op 10 avonden werden trekbewegingen waargenomen, veel minder dan voorgaande jaren. Op een paar dagen was er sprake van echte topdrukte. Als het flink regent, bij een relatief hoge temperatuur, is een massale trek te verwachten. Wij zorgen ervoor tijdig op de dijk te zijn en meerdere keren een traject te inspecteren. Ieder aangetroffen diertje wordt overgezet en geteld. Elk jaar kunnen we ons vervolgens een beeld vormen van de trekbewegingen op bepaalde dijkvakken. Jarenlang noteren van trekgegevens heeft ons geleerd, dat vaak op drie of vier avonden massale trek voorkomt. Nu hadden wij er vier achtereen. Op 11, 12, 13 en 14 april telden wij respectievelijk 9,7%, 39,6%, 24,0% en 7,5% van de aantallen. 12 april mag als een record in de boeken. Het was hard werken die avond!
Ons aandachtsgebied betreft de Lekdijk tussen Lexmond en Everdingen (tot het Fort) en drie locaties in en rond Leerdam (Industrieweg en Horndijk in Leerdam en het Lingedijkvak Leerdam – Kedichem).
Onze werkgroep telde dit jaar 30 vrijwilligers. Voor het dijkvak Lexmond – Everdingen zijn per soort de volgende onbeschadigde aantallen geteld.
1600 padden; 600 kleine watersalamanders; 106 bruine kikkers; 5 heikikkers en 7 kamsalamanders.
Hierbij moet worden aangetekend, dat veel meer diertjes de dijken zullen zijn overgetrokken (een veelvoud van 5 wellicht). Wij zijn namelijk niet de hele nacht op de dijk, maar enige uren op de avond. Als het blijft regenen, zal de trek de hele nacht doorgaan. Gelukkig is er dan geen of weinig verkeer.
Dood van de weg geraapt werden: 451 padden, 126 kleine watersalamanders, 12 bruine kikkers, 1 heikikker en 1 kamsalamander. Uitval is vrijwel niet te voorkomen. Zelfs een beperkte autocapaciteit, maakt een flink aantal slachtoffers. De trage padden en salamanders zijn dan nog eens extra in het nadeel, omdat zij soms enige minuten nodig hebben een weg over te steken. Koelt het wat af, dan stoppen ze vaak, of keren zelfs om (maar dat gaat ook erg traag). Kikkers zijn meestal met een paar flinke sprongen aan de overkant.
Voor de regio Leerdam telden wij levend: 1205 padden, 216 kleine watersalamanders, 67 bruine kikkers, 26 heikikkers en 2 kamsalamanders. Helaas ook dode diertjes: 154 padden, 32 kleine salamanders en 7 bruine kikkers. Totaal telden wij (levend en dood) dus 4618 amfibieën, waarvan toch nog veel door het verkeer omgekomen diertjes. Levend = 3834 en dood = 784. Het laat zich raden, dat de verhoudingen heel anders komen te liggen als wij niet regen, wind en verkeer trotseren op de dijk.

Overzicht van de levend overgezette amfibieën over de afgelopen jaren.

Noot: tot 2009 hebben de cijfers betrekking op de regio Lekdijk. Vanaf 2009 Lekdijk en regio Leerdam.

Zoals uit de overzichten blijkt, kunnen de waargenomen aantallen per jaar nogal verschillen. Dat kan komen door externe omstandigheden. Bijvoorbeeld een strenge vorstperiode, werkzaamheden in of bij de biotopen (dijkversteviging). Ook kunnen we een deel van de trek hebben gemist (onverwachte trek zeer vroeg in het seizoen; trek laat in de avond of nacht). Dit jaar telden we beduidend minder kamsalamanders, minder bruine kikkers en heikikkers. Maar de padden hadden een goed jaar.
In februari en maart was sprake van een strenge vorstperiode. Mogelijk hebben amfibieën in hun winterbiotopen daar sterk onder geleden. Bruine kikkers bijvoorbeeld overwinteren vaak in het water en hebben wellicht te lang onder het ijs moeten verblijven. Vrij snel na de dooi zijn de salamanders gaan trekken en wel zo spoedig, dat we ze nog niet hadden verwacht. We hebben er misschien veel gemist. Winteruitval is natuurlijk ook een mogelijkheid. Diverse instanties scheppen voorwaarden tot uitbreiding en verbetering van biotopen. Met name een kwetsbare soort als de kamsalamander profiteert hiervan.
Met de gemeente Leerdam hebben wij ook in 2013 overleg gevoerd, over te nemen maatregelen tegen uitval door verkeer, op een aantal wegvakken. Dit constructieve overleg heeft wederom geresulteerd in een plan van aanpak. Twee (lange) dijkvakken en een weg werden voor verkeer afgesloten. De hekken werden geplaatst als amfibieëntrek te verwachten was. Daartoe is een protocol afgesproken. Bewoners mogen uiteraard door de afzetting en zij zijn geïnformeerd over de afsluitingen. Het overige verkeer werd omgeleid.
De drie locaties zijn gekozen, omdat bekend is, dat daar veel amfibieën trekken, maar ook velen door autowielen
de overkant niet bereiken.
Diverse inwoners van Leerdam hebben positief gereageerd op informatie, die door de gemeente en de media is verstrekt. Sommigen hebben aangeboden mee te willen helpen bij de “paddentrek”.
In 2009 zijn we beperkt begonnen met overzetten in de regio Leerdam. Vanaf 2010 zijn de activiteiten, door de
inzet van meer vrijwilligers, sterk uitgebreid.

Ook dit jaar mochten wij veel meldingen van ringslangen ontvangen uit de omgeving van Leerdam en Schoonrewoerd. Deze (voor de mens ongevaarlijke) reptielensoort is in ons gebied niet meer weg te denken. De broedhopen, die op geschikte locaties zijn aangelegd, zijn succesvol gebleken.

Waarnemingen uit de Vijfheerenlanden van heikikkers, kamsalamanders en ringslangen zien wij ook in 2014 graag tegemoet!

Tot slot wil ik onze enthousiaste werkgroepleden bedanken voor hun grote inzet!

Eduard Polfliet (coördinator amfibieënwerkgroep)
Tel. : 0347 – 372269
e-mail: eduardpolfliet@casema.nl